การไหว้สิ้นปี หรือ ก๊วยนี้โจ่ย (วันไหว้ สารทที่แปด เดือนสิบสอง ในปี 2555)

การไหว้วันสิ้นปีหรือก๊วยนี้โจ่ย การไหว้สารทที่แปด เดือน 12 วันสิ้นปี เป็นช่วงคาบเกี่ยวระหว่างสารทที่ 1 กับสารทที่ 8 ถือเป็นวันที่สำคัญวันหนึ่ง โดยก่อนเริ่มวันชิวอิก (วันก่อนที่จะเริ่มต้นปีใหม่ของจีน)

จะไหว้บรรพบุรุษ ไหว้สัมพเวสีต่างๆ ก่อนวันเทศกาล 1 วัน คือจะไม่ไหว้บรรพบุรุษในสัมพเวสีในวันตรุษจีน (บางแห่งถือว่า ไหว้สารทที่ 7 คือ ไหว้ตังโจ่ย และไหว้สารทที่ 8 คือไหว้วันสิ้นปี)

วันไหว้วันสุดท้ายของเดือน 12 ก่อนเริ่มปีใหม่ของจีนในปีนี้ ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 22 มกราคม 2555 จะมีการไหว้หลายอย่าง นิยมเรียกวันนี้ว่า วันไหว้ และเรียกวันก่อนหน้าวันไหว้ว่า วันจ่าย เพราะเป็นวันสุดท้ายที่จะจับจ่ายซื้อของไหว้และของใช้ต่างๆ ได้ก่อนที่ร้านค้าจะปิดธุรกิจหลายวัน

เช้าของวันไหว้สิ้นปี จะเริ่มจากไหว้เจ้าตามศักดิ์ฐานะของผู้ถูกไหว้ พอสายหน่อยก็ไหว้บรรพบุรุษ บางบ้านจะมีการไหว้ผีไม่มีญาติ คนจีนมีคำเรียกว่า ไป๊ฮ้อเฮียตี่ แปลว่า ไหว้ที่น้องที่ดี สะท้อนความสุภาพและให้เกียรติของคนจีน เรียกว่าผีไม่มีญาติว่าพี่น้องที่ดี การไหว้ผีไม่มีญาติจะต้องไหว้ที่นอกบ้านบริเวณหน้าบ้าน

ตามหลักการไหว้บรรพบุรุษจะตั้งโต๊ะเครื่องบวงสรวงไหว้ในช่วงเช้า โดยเริ่มไหว้จากพระพุทธ ปึงเถ้ากง เทพเจ้าที่ตั้งบูชาในบ้าน ฟ้าดิน เจ้าที่ และบรรพบุรุษ ส่วนการไหว้สัมพเวสีจะไหว้สุดท้าย โดยวางเครื่องบวงสรวงไหว้กับพื้นดิน

การไหว้บรรพบุรษ ใช้ธูปท่านละ 1 ดอกตามจำนวนบรรพบุรุษ บางแห่งถ้าบรรพบุรุษเสียชีวิตมากกว่า 3 ปี ไหว้ด้วยธูป 3 ดอก แต่ถ้าไม่ถึง 3 ปีไหว้ด้วยธูป 1 ดอก ก็ถือว่าถูกต้องทั้งสองแบบ

ส่วนการไหว้สัมพเวสีให้ไหว้ด้วยธูป 10 ดอก ไม่ใช่ 1 ดอกเหมือนทั่วไป เพราะในวันไหว้สิ้นปีกับสารทจีนต้องไหว้สัมพเวสีด้วยธูป 10 ดอก

การไหว้ด้วยข้าวสารและเกลือถือเป็นการขับไล่ให้สิ่งไม่ดีออกไป และใช้นำสะอาดที่ใส่ยอดทับทิมพรมเพื่อให้เกิดความเป็นสิริมงคล ในกรณีการไหว้สิ่งดีๆ จะไม่ไหว้ด้วยข้าวสารและเกลือ (เครื่องบวงสรวงที่ใช้สำหรับไหว้บรรพบุรุษและสัมพเวสี จะใช้คล้ายๆ กัน ต่างกันเพียงไหว้สัมพเวสีจะมีเกลือ ข้าวสาร)

เครื่องเซ่นไหว้บรรพบุรุษ (ตามความเชื่อประเพณีแต่ละท้องถิ่น) เช่น

– โหงวแซ 5 อย่าง คือ หมู เป็ด ไก่ ปลา กุ้ง
– อาหารคาว 5 อย่าง
– ข้าวสุก 10 ถ้วย
– ขนมหวาน 10 อย่าง เช่น ขนมถ้วยฟู ซาลาเปา (ซาลาเปาต้องไหว้ เพื่อให้มีเหลือเก็บเหลือใช้)
– ผลไม้ 10 อย่าง
– น้ำชา 10 ถ้วย
– เครื่องบรรณาการต่างๆ
– ดอกไม้ ธูป เทียน

เครื่องเซ่นไหว้สัมพเวสี เช่น

– อาหารคาว 10 อย่าง เช่น กระเพาะหมู หัวใจหมู ดีหมู ปอดหมู ผัดกับพวกเครื่องเทศต่างๆ พร้อมเต้าหู้
– อาหารเจ เช่น เห็ดหูหนู ฟองเต้าหู้ วุ้นเส้น เห็ดหอม
– ข้าวสุก
– ขนมหวาน 10 อย่าง เช่น แป๊ะก๊วย ลูกพรุนแดง ข้าวเหนียวหวาน
– ส่วนผลไม้ให้ไหว้ด้วยส้มขนาดใหญ่ ส้มเขียวหวาน ส้มเช้ง ส้มโอ สาลี่ แอปเปิ้ล องุ่น ลูกพลับ และอื่นๆ
– น้ำ 1 ถังใส่ยอดทับทิม
– ข้าวสาร เกลือ เหรียญเงินเหรียญทอง รวมกัน 1 ถาด
– กระดาษเงินกระดาษทองชุดใหญ่เหมือนตอนสารทจีน
– ดอกไม้ ธูป เทียน

การไหว้ตามเทศกาลประจำปีตามฤดูกาล เป็นการไหว้ตามประเพณีจึงมักไม่ต้องดูฤกษ์ยาม แต่โดยมากจะไหว้ในตอนเช้า

ตัวอย่างของไหว้

– ซาลาเปา ที่ใช้ไหว้เจ้ามีสองแบบคือ แบบมีไส้ กับแบบไม่มีไส้ (หมั่นโถว) ส่วนที่มีไส้ก็จะมีไส้หวานกับไส้เค็ม แต่คนส่วนมากนิยมนำหมั่นโถวไปไหว้เจ้ามากกว่า หมั่นโถวมีอยู่สองสีคือ สีขาวและสีเหลือง นิยมแต่งหน้าให้แตกออกเป็นกลีบดอกไม้ หรือเขียนตัวหนังสือจีนสีแดงอ่านว่า ฮก แปลว่า โชคดี แต่ถ้าเป็นลูกเล็กก็แต้มจุดสีแดง นอกจากนี้ยังมี ซิ่วท้อ เป็นซาลาเปาที่มีลักษณะคล้ายลูกท้อ

– ขนมฮวกก้วยเป็นขนมถ้วยฟู มีตัวหนังสือจีนเขียนไว้บนขนมว่า ฮวดไช้ และ เฮง มีความหมายว่าโชคดี

– ขนมอั่งก๋วยท้อ เป็นขนมรูปร่างคล้ายท้อแบนๆ สีชมพูสอดไส้เค็ม อาจเป็นไส้กุยช่าย ไส้ผักกะหล่ำ หรือไส้ข้าวก็ได้

– โหงวก้วย คือ ผลไม้ห้าอย่างที่ใช้ไหว้เจ้า มักเลือกผลไม้ที่เป็นมงคลเช่น ส้ม องุ่น สาลี่ แอปเปิ้ล ฯลฯ

– เนื้อสัตว์ที่นำมาเซ่นไหว้ไม่จำกัดชนิด นิยมจัดเป็นห้าอย่างเรียกว่า โหงวแซ หรือสามอย่างเรียกว่า ซาแซ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับฐานะของผู้ไหว้

– คอซี ตั่วกิม กระดาษที่ใช้สำหรับไหว้เจ้า เช่น คอซี เป็นกระดาษเงินกระดาทองที่ใช้มากที่สุด ประกอบด้วยสองส่วน ส่วนแรกคือกระดาษแปะทองคำเปลวแผ่นใหญ่ ส่วนที่ 2 เป็นกระดาษตัดสีแดง แผ่นเล็กกว่าวางซ้อนอยู่ด้านใน ตัวอักษรเป็นทองเปลว อ่านว่า เผ่งอัน แปลว่าโชคดี

– กิมเตี๊ยว ลักษณะเป็นแท่งทองทำจากกระดาษ คาดขอบด้วยกระดาษสีแดง

– อ้วงแซ่จิ่ว เป็นกระดาษสีเหลืองหลายแผ่นมัดรวมกันอยู่ มีหนังสือจีนเขียนกำกับไว้ เชื่อว่าเป็นใบเบิกทางไปสวรรค์สำหรับผู้ตาย

– จัวเหลี่ยว เป็นเครื่องกระดาษที่ใช้ทั้งในงานกงเต๊ก และเผาให้บรรพบุรุษในเทศกาลต่างๆ ซึ่งทำเลียนแบบข้าวของทุกอย่างที่คนปัจจุบันใช้ ไม่ว่าเป็นแบงก์ ตั๋วเครื่องบิน บัตรเครดิต บัตรโทรศัพท์ เช็ค หรือ พาสปอร์ต